Het is 50-plus, man, blank en draagt een ruitjesoverhemd, rara, rara wat is dat? Inderdaad, een OR-lid. Althans, dat zegt het muffige imago: OR-leden zijn uitgebluste, zurige mannen die hun bestuurder dwarszitten. En hun instituut is al helemaal achterhaald, een doodlopende weg in het postindustriële, kennisintensieve tijdperk. Is dat zo?

Als er over leiderschap wordt geschreven, gebeurt dat doorgaans door het gedrag van allerlei leiders op te knippen en dat vervolgens stukje bij beetje te analyseren. Dit leidt tot een duizelingwekkende hoeveelheid theorieën, modellen en stijlen. Elk met een eigen etiket. Affiliërend. Authentiek. Autoritair. Bevelend. Charismatisch. Coachend. Dienend. Effectief. Het hele alfabet wordt er voor gebruikt. Meestal is het inzicht dat dergelijke classificaties bieden beperkt. Dat is teleurstellend, vooral wanneer ze bedoeld zijn om van mensen van vlees en bloed betere leiders te maken.

Overheden hebben niet het kapitaal, de menskracht en de kunde om alle publieke taken te vervullen. Daar zijn bedrijven voor nodig met private belangen. Elaine C. Kamarck legt in het boek ‘The End of Government’ uit waarom de statiegeldfles een succes was en de liberalisering van de energieproductie een fiasco.

De klimaattop in Poznan dreigde gigantisch te mislukken. De bedoeling was dat ‘Poznan’ de basis zou leggen voor een nieuw wereldwijd klimaatverdrag voor de periode tot 2030 – de opvolger van het Kyoto-protocol - dat volgend jaar in Kopenhagen geratificeerd moet worden. Maar het was allemaal even te duur, leek de teneur. De kredietcrisis speelde parten en de timing was hoogst ongelukkig.

We leven in één van de rijkste en meest ‘verzekerde’ samenlevingen ooit. De materiële welvaart was nooit eerder zo groot, de sociale zekerheid nooit eerder zo omvattend. De medische wetenschap kan steeds meer ziektes genezen. We stapelen verzekeringspolissen op: voor ons huis, onze auto, onze kinderen, onze reizen en zelfs onze begrafenis. Toch verkeren we steeds meer in de greep van de onzekerheid.

Het woord 'Gratis' in de titel heeft u misschien gelokt om verder te lezen. Sorry, zo werkt reclame. Gratis is een uitgangspunt dat in de digitale businesswereld een belangrijk fundament kent. Veel content is gratis, bijvoorbeeld Wikipedia, maar ook de meeste weblogs. De open source-wereld drijft op gratis. Toch zijn er verdienmodellen ontwikkeld rond 'gratis'. En succesvol.

'Ontwrichtende innovatie goeroe' Clayton Christensen richt zich in zijn nieuwe boek Disruptive Class (How Disruptive Innovation will change the way the World Learns) op de mogelijkheden van nieuwe technologieën en samenwerkingsverbanden om onderwijsvernieuwingen van de grond te krijgen. De massale aanschaf van computers in het onderwijs hebben deze vernieuwing niet gebracht. Co-creatie en gebruikersnetwerken hebben wel deze potentie. Andere recente boeken ondersteunen deze visie.

Gelukkig stijgt het vraagstuk van de privacy met stip op de ladder van de publieke aandacht. De afgelopen twee jaar waarschuwden populaire computerbladen zoals Computer Totaal! al geregeld voor de gevaren van elektronische dossiers, sporen op het internet en het maken van profielen. Deze klokkenluiders uit eigen ICT-kringen bleven lange tijd roependen in een woestijn.

Je bent creatief, of je bent het niet. Althans, dat is wat veel mensen denken. Toch worden er boeken volgeschreven over Creativiteit en innovatie en honderden congressen per jaar georganiseerd over het onderwerp. Zoals het World Creativity Forum in Antwerpen. Boekcover reisde af naar het Zuiden en wilde het nu wel eens weten: creativiteit, is dat te leren?

‘We liggen op schema’, roepen de regeringspartijen als het gaat om de transitie naar duurzame energie opwekking. Een rapport van twee instanties die de overheid adviseren, laat een heel ander beeld zien.

Zo langzamerhand beseffen we dat het populisme geen incident of tijdelijke aberratie is: een reinigingsritueel dat het politieke bedrijf kortstondig heeft opgeschud voordat het zijn normale gangetje weer kon hernemen. Het populisme is ‘here to stay’, het gaat in elk geval niet vanzelf weg, en het kan dus beter worden benaderd als een uitdaging dan als een bedreiging voor het bestaande politieke bestel. Ook omdat het niet simpelweg in de rechterhoek kan worden gedrukt: het populisme manifesteert zich evengoed aan de linkerkant van het politieke spectrum, zoals de avonturen van Peter R. de Vries, Jan Marijnissen en Wouter Bos hebben laten zien. Bovendien hebben populistische politici eerder en effectiever dan hun traditionele tegenvoeters weten in te springen op de personalistische tendensen van de huidige mediademocratie.