Hèhè, we mogen gelukkig weer denken. In de wereld van persoonlijke ontwikkeling leek het denken de laatste jaren in het verdomhoekje te zitten. Voelen was de heilige graal. Wie echt contact wilde maken met zichzelf, moest het hoofd parkeren en zakken in het lijf. Denken werd weggezet als vermijding, als controle, als obstakel voor werkelijk contact.
weldenkende bondgenoot
En nu is er Even tussen mij en mij – Hoe je je eigen denken onderzoekt, van Elke Wiss. Enkele maanden geleden mocht ik een voorlopige versie lezen en van suggesties voorzien. En daarna viel de uiteindelijke editie op de mat, met een persoonlijke opdracht van Elke Wiss: ‘Leuk hè, denken!’
Ik kan niet anders zeggen: het is een heerlijk en ijzersterk boek.
Is het een zelfhulpboek? Nee. Daarvoor ontbreken de quick fixes en de ‘how-to’s in zeven stappen. Geen kant-en-klare recepten, geen opgewekte beloftes dat je leven morgen radicaal anders zal zijn.
Even tussen mij en mij is wel een boek waarmee je jezelf kunt helpen. Waarin je leert om je eigen weldenkende bondgenoot te worden. Een handleiding in zelfonderzoek, die je uitnodigt om je denken te onderzoeken, ter discussie te stellen en in beweging te brengen.
methodisch zelfonderzoek
En precies dáárom is het zo waardevol: je wordt immers wat je denkt, betoogt Wiss. Ze laat zien hoe je systematisch met je eigen gedachten in gesprek kunt gaan. Ze noemt dit ‘methodisch zelfonderzoek’: denken over je denken, gebaseerd op praktische filosofie.
Dat is wezenlijk anders dan het dagelijkse breinsurfen, reflecteren of evalueren dat we allemaal wel eens doen. Wiss begint haar boek daarom met een herkenbare uiteenzetting van deze verschillen.
Even tussen mij en mij is knap opgebouwd. Het bijzondere is hoe Wiss onopgemerkt en ogenschijnlijk moeiteloos levensechte voorbeelden, persoonlijke ervaringen, theorie, denkgereedschappen en oefeningen – elementen van totaal verschillende orde – tot één logisch, samenhangend en toch laagdrempelig geheel heeft weten te smeden. Rustig en smaakvol vormgegeven, met illustraties die complexe begrippen in één beeld weten te vangen.
gereedschappen
Even tussen mij en mij kent geen toegangseisen. Wiss reikt de gereedschappen aan, maar jij als lezer bepaalt wat je ermee doet. Net zoals je met een frees, een zaag en een boor zowel een eenvoudige plantenbak kunt maken als een complexe designtafel. Voor het hanteren van die gereedschappen laat ze ook zien wat er wél nodig is: onder andere een filosofische houding, aandacht, moed, verwondering, liefde voor niet-weten en een stevige portie onthechting.
In de manier waarop ze schrijft, voel je dat Wiss de reis van zelfonderzoek zelf kent – en nog altijd ondergaat. Ze is ook niet te flauw om haar eigen struikelpartijen te delen, wat haar tot een sympathieke en geloofwaardige verteller én prikkelaar maakt. Ook klinkt haar jarenlange ervaring door in het socratisch onderzoeken van denkpatronen met anderen. Ze weet hoe verleidelijk het is jezelf om de tuin te leiden, hoe taai en confronterend het kan zijn om écht in de spiegel te kijken. Juist daarom zijn haar woorden overtuigend: je leest de ervaring en doorleefdheid.
Scherp en speels
De schrijfstijl is rijk en beeldend en tegelijk alledaags. Met speelse metaforen, originele woordvondsten (breinsurfen, denken op de espressostand, cavia met snorren) en herkenbare voorbeelden maakt ze zware thema’s licht, zonder de diepgang te verliezen. Het resultaat is een toon die je tegelijk aan het glimlachen én dus aan het denken zet.
Ook de denkgereedschappen zelf worden uitgelegd met diezelfde fijne combinatie van scherpte en speelsheid. Geen droge theorie, maar je krijgt ‘een Zwitsers zakmes voor je hoofd’ in handen: handzame instrumenten die je meteen kunt gebruiken. Met veel voorbeelden maakt Elke abstracte begrippen zoals conceptualiseren en problematiseren concreet en herkenbaar.
eerste hulp
Ook geeft Wiss eerste hulp bij vanzelfsprekende onderzoeksangst, uitstelgedrag en weerstand. Want wees gerust: met het werkelijk onderzoeken van je denken krijg je het voelen er gratis bij. Aan het eind van Even tussen mij en mij gaat ze in op hoe onze wereld er mooier uit zou kunnen zien als we eens wat vaker een vraagteken achter onze denkbeelden zouden zetten in plaats van een uitroepteken. Wat zou dat doen in deze tijd van polarisatie?
Naar mijn mening is Even tussen mij en mij méér dan die waardige opvolger van Socrates op sneakers: het boek is rijker, completer, diepgaander. Een boek dat, mits gelezen met aandacht, moed en onthechting, levens in beweging kan zetten.
Over Ward Grootens
Ward Grootens is Trainer en Coach op het gebied van (Persoonlijk) Leiderschap. Daarnaast is hij auteur en Podcast-host. In zijn werk put hij uit zijn achtergrond in oa HRM, Organizational Behavior Management, Systemisch Werk en Neuro Linguïstisch Programmeren. Hij brengt door middel van zijn werk zowel individuele leiders als organisaties in beweging.